„Polska Ludowa”. Przejmowanie władzy przez komunistów

Autor: Jakub Tyszkiewicz

Od lipca 1944 r. do wyborów w styczniu 1947 r. komuniści, zainstalowani w Polsce przez Moskwę, stopniowo przejmowali władzę. Stalin tworzył fakty dokonane, powołując do życia w Lublinie Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN), uzurpujący sobie prawo do wprowadzania nowego ustroju. Manifest PKWN, przygotowany w Moskwie, odrzucał zasadę ciągłości państwa, tworząc podstawy prawne pod nowy twór, nieoficjalnie zwany Polską Ludową. Już w lipcu 1944 r. PKWN za pomocą dekretów, powołał do życia nowe struktury wojskowe i siłowe, Ludowe Wojsko Polskie i Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, a sześć dni później Milicję Obywatelską. W ciągu kilku miesięcy, stworzono siły oraz kadry administracyjne, które z pomocą radzieckich oddziałów NKWD mogły skutecznie przejąć władzę w całym wyzwolonym kraju.

Już 27 lipca przedstawiciele PKWN podpisali również w Moskwie porozumienie o polsko-radzieckiej granicy państwowej biegnącej wzdłuż linii Curzona, rzekomo według zasad etnicznych. W zamian, władze ZSRR miały poprzeć starania o granicę na Odrze i Nysie, czyli powrót Polski na „ziemie piastowskie”, jak to określano w oficjalnym przekazie. W czasie rozmów w Moskwie członkowie PKWN próbowali nieśmiało dyskutować w sprawie pozostawienia Lwowa i zasobnego w złoża ropy naftowej Zagłębia Borysławskiego po stronie polskiej, ale sugestie te Stalin odrzucił.

Pod koniec 1944 r. PKWN przekształcono w Rząd Tymczasowy RP, uznany natychmiast przez ZSRR. W ten sposób w Polsce doszło do dwuwładzy, wciąż bowiem istniał legalny rząd polski na wychodźstwie w Londynie. W takiej sytuacji, na konferencji Wielkiej Trójki w Jałcie (4–12 lutego 1945 r.) przywódcy Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii ulegli Stalinowi, decydując o utworzeniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (TRJN), który powstał 28 czerwca 1945 r. Był on zdominowany przez partie powiązane z komunistami, jedynym istotnym przedstawicielem środowisk emigracyjnych był Stanisław Mikołajczyk, niesprawujący jednak w tym czasie żadnej funkcji we władzach na wychodźstwie. TRJN został zaakceptowany przez Wielką Trójkę, a USA i Wielka Brytania cofnęły uznanie dla rządu polskiego na wychodźstwie. Zgodnie z ustaleniami z Jałty nad Wisłą miały się szybko odbyć wolne wybory, w których Polacy sami decydowaliby o swoich władzach.

Komuniści nie zamierzali do tego dopuścić. Ich działania zmierzały do osłabienia wszelkiej opozycji. Rozpoczęto regularną walkę z podziemiem niepodległościowym. Pierwszą poważną konfrontacją z legalną opozycją pod przywództwem Mikołajczyka, było tzw. referendum ludowe (30 czerwca 1946 r.). Pytania sformułowano tak, aby głosujący odpowiadali bez wahania pozytywnie:

Czy jesteś za zniesieniem Senatu?
Czy chcesz utrwalenia ustroju gospodarczego czyli reformy rolnej i nacjonalizacji przemysłu?
Czy chcesz utrwalenia granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej?

Opozycja polityczna opowiadała się za pozostawieniem wyższej izby parlamentu. Referendum poprzedziła ogromna propaganda i terror sił bezpieczeństwa. Ponieważ wyniki były niekorzystne dla komunistów (na pierwsze pytanie pozytywnie odpowiedziała tylko 1/3 głosujących, a na drugie nieco ponad 40%), ogłosili sfałszowane dane.

Prawdziwe oblicze i pokaz siły komuniści ujawnili przed wyborami w styczniu 1947 r. Odbyły się one w atmosferze terroru wymierzonego w przeciwników politycznych. Oficjalne wyniki również sfałszowano, spychając PSL i SP na margines (tylko 1/10 miejsc w nowym parlamencie). Od tego momentu, narzucone przez Kreml siły przejęły pełnię władzy, likwidując wszelkie przejawy politycznej opozycji w Polsce.