Solidarny Wrocław

Solidarny Wrocław – film dokumentalny „Solidarny Wrocław” zrealizowany na potrzeby ekspozycji Solidarny Wrocław w 2010 roku (reż. Mirosław Jasiński). Materiał, powstał przy współpracy z Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku, prezentuje wypowiedzi czołowych działaczy wrocławskiej opozycji. Film miał także swoją premierę na antenie wrocławskiego oddziału TVP.

 

Wrocławski Gawrosz

Wrocławski Gawrosz – Jarosłwa Hyk rocznik 1962. Od 2981 roku był związany z opozycją, członek Solidarności Walczącej. Zajmował się między innymi redagowaniem i drukiem prasy podziemnej. W 1982 roku na demonstracji został przejechany przez ciężarówkę ZOMO. Całe nagranie zostało sfilmowane i do dziś jest jednym z symboli stanu wojennego.

 

 

Bitwa Wrocławska

Film dokumentalny Beaty Januchty o największej w Polsce manifestacji ulicznej stanu wojennego. „Bitwa wrocławska” to pełnometrażowy film dokumentalny, który opowiada o genezie, przebiegu i konsekwencjach największej w historii Polski manifestacji ulicznej stanu wojennego, która odbyła się 31 sierpnia 1982 r. Realizacja filmu trwała prawie trzy lata. To, co autorzy filmu odkryli przez ten czas, przeszło najśmielsze oczekiwania. W efekcie film w znaczący sposób weryfikuje i zmienia obecny stan wiedzy historycznej na temat wydarzeń z 31 sierpnia 1982 r. Po ośmiu miesiącach stanu wojennego na ulice Wrocławia na wezwanie Regionalnego Komitetu Strajkowego NSZZ „Solidarność” i Solidarności Walczącej wyszło ponad 50 tys. ludzi. Chcieli przejść w pokojowej manifestacji od pierwszej siedziby Związku przy pl. Czerwonym do drugiej siedziby „Solidarności” przy ul. Mazowieckiej. Władza miała pełną świadomość tego, że „Twierdza Solidarności” od kilku miesięcy jest jak 'kocioł pod parą”, że społeczne ciśnienie rośnie mimo wysiłków RKS-u, który starał się za wszelką cenę powstrzymać przed wyjściem na ulice. Do stolicy Dolnego Śląska ściągnięto olbrzymie siły milicji i wojska. Przed 31 sierpnia 1982 r. aresztowano prewencyjnie kilkaset osób. Na ulicach co kilkaset metrów widać było uzbrojone patrole. Przed fabrykami stały transportery opancerzone a sztab pracował nad planami pacyfikacji zakładów pacy na wypadek strajku generalnego.

ZOMO na Legnickiej

W związku z 31. rocznicą wprowadzenia stanu wojennego Ośrodek zrealizował wspólnie z zespołem BIG CYC teledysk do piosenki „ZOMO na Legnickiej”. Klip został zrealizowany we wrocławskich plenerach, między innymi na terenie zajezdni tramwajowej przy ul. Legnickiej oraz zajezdni autobusowej przy ul. Grabiszyńskiej, gdzie wybuchł pierwszy strajk na Dolnym Śląsku w 1980 r. Treść i forma teledysku nawiązywała jednak do wydarzeń z 31 sierpnia 1982 roku, gdy przez Wrocław przeszła największa w historii PRL demonstracja. Wzięło w niej udział 50 tys. osób. Utwór autorstwa Krzysztofa „Kamana” Kłosowicza z repertuaru wrocławskiej grupy Miki Mauzoleum wykonany został tym razem przez zespół BIG CYC opowiada o wydarzeniach, które rozegrały się właśnie wtedy na ulicach miasta. Pokojowy marsz przerodził się w regularną bitwę, sprowokowaną przez brutalność funkcjonariuszy ZOMO. Jedna osoba zginęła, było wielu rannych i aresztowanych. Realizacja teledysku opierała się na materiałach archiwalnych (zdjęcia i filmy) znajdujących się w zasobach Ośrodka. Zgromadzony materiał był punktem wyjścia do paradokumentalnej realizacji. W nagraniach teledysku wzięło udział ponad 20 statystów.

Europa Środkowa idzie na wolność

4 czerwca 1989 roku odbyły się w Polsce pierwsze częściowo wolne wybory w bloku wschodnim, zakończone zwycięstwem Solidarności. W ich wyniku powołano do życia rząd Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego premiera po tej stronie Żelaznej Kurtyny.W dniach 3-5 listopada 1989 roku zorganizowano we Wrocławiu Międzynarodowe Seminarium „Europa Środkowa. Kultura na rozdrożu – pomiędzy totalitaryzmem a komercjalizmem” oraz Przegląd Czechosłowackiej Kultury Niezależnej. Stanowiły one zwieńczenie działań środowiska Solidarności Polsko-Czechosłowackiej. Tydzień później – 9 listopada – upadł Mur Berliński, otwierając drogę do zjednoczenia Niemiec. Dwa tygodnie później – 17 listopada – rozpoczęła się w Pradze Aksamitna Rewolucja, w wyniku której prezydentem Czechosłowacji został lider opozycji Vaclav Havel. W tym czasie na Węgrzech uzgodniono już zorganizowanie w pełni demokratycznych wyborów. Wieloletnia współpraca środowisk opozycyjnych Polski, Czechosłowacji i Węgier, tworzących po 1989 roku nowe elity polityczne, wpłynęła na ścisłą kooperację tych krajów, która zaowocowała realizacją dwóch wielkich przedsięwzięć – powstania Trójkąta Wyszehradzkiego i wyprowadzenia wojsk sowieckich z całego regionu. Coś, co dziś przyjmowane jest za oczywistość, w praktyce odbyło się w złożonych, często dramatycznych okolicznościach. W krytycznych momentach to właśnie dawne kontakty i zbudowane wtedy zaufanie pozwalały na podejmowanie decyzji, które – jak się okazało – miały kluczowe znaczenie dla dalszych losów naszego regionu.

scenariusz i realizacja: Mirosław Jasiński zdjęcia: Tomasz Michałowski, Łukasz Szołtysik producent wykonawczy: Radosław Poraj-Różecki Poraj-Media dla Ośrodka Pamięć i Przyszłość i Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność

 

Centrum Historii Zajezdnia – Zobacz, Dotknij, Poznaj

Zapraszamy do Centrum Historii Zajezdnia – miejsca, które przesiąknięte jest historią Wrocławia. Na zwiedzających czeka wystawa główna przedstawiająca powojenne losy miasta, ekspozycje czasowe, kino i bistro. Zajezdnia to miejsce otwarte na różne projekty edukacyjne, kulturalne, konferencje i koncerty. Przyjdź, zobacz, dotknij i bądź w centrum historii!

 

Polskie miesiące – Czerwiec ’89; Fundacja Centrum Solidarności; czas trwania: 7’55”

Jeden z odcinków filmu dokumentalnego Polskie Miesiące. Film powstał na zlecenie Fundacji Centrum Solidarności jako element prowadzonej przez nią w latach 2000–2007 wystawy „Drogi do Wolności”. Film opowiada o strajkach majowych i sierpniowych w 1988 r. a także o pierwszych kontraktowych wyborach do Sejmu oraz wolnych wyborach do Senatu. Krótki, 8-minutowy materiał stanowi doskonałą pomoc dydaktyczną do wykorzystania na zajęciach lekcyjnych. Film w sposób syntetyczny prezentuje widoczny dwugłos przedstawicieli struktur solidarnościowych – funkcjonujący już nieco wcześniej podział na zwolenników i przeciwników rozmów z komunistami w Magdalence i podczas obrad Okrągłego Stołu.

 

Europejskie Drogi do Wolności. Fundacja Centrum Solidarności; czas trwania: 8’00” 

Niespełna 8-minutowy film powstał na zlecenie Fundacji Centrum Solidarności jako element  prowadzonej przez nią w latach 2000–2007 wystawy  „Drogi do Wolności”. Film pokazuje, że  zmiany polityczne dokonane w Polsce wywołały efekt domina i doprowadziły do upadku komunizmu w poszczególnych krajach należących do Układu Warszawskiego. Zwraca uwagę na chronologię wydarzeń, jakie miały miejsce w tym regionie Europy. Mówi o pionierskiej roli „Solidarności” w procesie obalania komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej.

 

Dzień za dniem, reż. I. Kamieńska, 1988, czas trwania: 16’00”

Zrealizowany u schyłku PRL portret dwóch robotnic (sióstr bliźniaczek) to porażający obraz przemijającej epoki, która uczyniła je wręcz robotami. Bohaterki od 30 lat pracują w jednym zakładzie przy załadunku i rozładunku cegieł. Zniszczone, znużone twarze, zdeformowane sylwetki. Jest 1988 r., a życie niewolnic systemu się nie zmienia. Nadal towarzyszą im hasła: „Chwała ludziom dobrej roboty”, „Polskę jutra budujemy dziś”, które czytają w drodze do pracy i z pracy od owych 30 lat. To jedno z najmocniejszych uderzeń w PRL.

https://ninateka.pl/film/dzien-za-dniem-irena-kamienska

Major albo rewolucja krasnoludków, reż. M. Zmarz-Koczanowicz, 1989, czas trwania: 31’00”

Od 1986 r. we Wrocławiu, a potem i w innych polskich miastach zaczęto organizować prześmiewcze manifestacje. Absurdalne hasła przedrzeźniały oficjalne święta PRL: ,,Wigilia Rewolucji Październikowej”, „Dzień Tajniaka”, „Papier Toaletowy – pierwsze rozdanie”. Organizatorem tych happeningowych przedsięwzięć był Waldemar „,Major” Frydrych, twórca ruchu Pomarańczowej Alternatywy.
Tak jak akcje tej grupy były parodią komunistycznych świąt, tak film Marii Zmarz -Koczanowicz jest parodią rewolucyjnych reportaży o wielkich przywódcach.

 

Polecamy również:

Na podobieństwo Jacka, reż. A. Titkow, 2000, czas trwania: 54’00”

Film zrealizowany cztery lata przed śmiercią Jacka Kuronia, słynnego opozycjonisty, potem ministra. Jest on bohaterem i komentatorem równocześnie. Poznajemy człowieka idealistę. Pomimo przywoływanych tu przeżyć nadal wierzy, że energia, która spowodowała wolnościowe i reformatorskie zrywy, nie może być zaprzepaszczona. Natura społeczeństwa jest dobra, a życie społeczne da się kształtować sprawiedliwie.

 

Ucieczka z kina „Wolność”, reż. W. Marczewski, 1990, czas trwania: 87’00”
Film dostępny jest również w zbiorze „Filmoteka Szkolna”.

Metaforyczna przypowieść o pożegnaniu z PRL, o przemianie ustrojowej (12 kwietnia 1990 r. Sejm zniósł cenzurę). Sygnałem do tej powszechnej przemiany jest bunt aktorów występujących w pełnym sztuczności kiczu pt. Jutrzenka. Artyści zaczynają zachowywać się na ekranie jak osoby prywatne, chcą czuć się wolne od obowiązku grania bezsensownych tekstów, wchodzą w kontakt z kinową publicznością. Twórcy nawiązują tym motywem do Purpurowej róży z Kairu Woody’ego Allena.
Bunt aktorów się rozszerza. Pod jego wpływem przeobrażają się zwykli ludzie. Na znak poczucia wolności zaczynają… śpiewać. Te wydarzenia mają też wpływ na zaprzedanego władzy cenzora, który jest w tym filmie głównym bohaterem.

 

Zabić księdza, reż. A. Holland, 1988, czas trwania: 117’00”

Pierwowzorami bohaterów są postaci autentyczne. Okrutnie zamordowany w 1984 r. charyzmatyczny ksiądz Jerzy Popiełuszko i jeden z jego oprawców kpt. Grzegorz Piotrowski. A w tle szara Polska lat 80., autentyczna tylko w kościołach i w prywatnych domach. Natomiast publicznie inwigilowana, represjonowana.
Film uznać jednak można także za współczesny moralitet. Wcieleniem Dobra jest ksiądz Alek, a Zła – Stefan. Obraz sprowokowany polską rzeczywistością, z obcymi aktorami i wyprodukowany we Francji, ma więc wymiar nie tylko polski, ale też uniwersalny.