Solidarny Wrocław

Solidarny Wrocław – film dokumentalny „Solidarny Wrocław” zrealizowany na potrzeby ekspozycji Solidarny Wrocław w 2010 roku (reż. Mirosław Jasiński). Materiał, powstał przy współpracy z Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku, prezentuje wypowiedzi czołowych działaczy wrocławskiej opozycji. Film miał także swoją premierę na antenie wrocławskiego oddziału TVP.

 

Wrocławski Gawrosz

Wrocławski Gawrosz – Jarosłwa Hyk rocznik 1962. Od 2981 roku był związany z opozycją, członek Solidarności Walczącej. Zajmował się między innymi redagowaniem i drukiem prasy podziemnej. W 1982 roku na demonstracji został przejechany przez ciężarówkę ZOMO. Całe nagranie zostało sfilmowane i do dziś jest jednym z symboli stanu wojennego.

 

 

Bitwa Wrocławska

Film dokumentalny Beaty Januchty o największej w Polsce manifestacji ulicznej stanu wojennego. „Bitwa wrocławska” to pełnometrażowy film dokumentalny, który opowiada o genezie, przebiegu i konsekwencjach największej w historii Polski manifestacji ulicznej stanu wojennego, która odbyła się 31 sierpnia 1982 r. Realizacja filmu trwała prawie trzy lata. To, co autorzy filmu odkryli przez ten czas, przeszło najśmielsze oczekiwania. W efekcie film w znaczący sposób weryfikuje i zmienia obecny stan wiedzy historycznej na temat wydarzeń z 31 sierpnia 1982 r. Po ośmiu miesiącach stanu wojennego na ulice Wrocławia na wezwanie Regionalnego Komitetu Strajkowego NSZZ „Solidarność” i Solidarności Walczącej wyszło ponad 50 tys. ludzi. Chcieli przejść w pokojowej manifestacji od pierwszej siedziby Związku przy pl. Czerwonym do drugiej siedziby „Solidarności” przy ul. Mazowieckiej. Władza miała pełną świadomość tego, że „Twierdza Solidarności” od kilku miesięcy jest jak 'kocioł pod parą”, że społeczne ciśnienie rośnie mimo wysiłków RKS-u, który starał się za wszelką cenę powstrzymać przed wyjściem na ulice. Do stolicy Dolnego Śląska ściągnięto olbrzymie siły milicji i wojska. Przed 31 sierpnia 1982 r. aresztowano prewencyjnie kilkaset osób. Na ulicach co kilkaset metrów widać było uzbrojone patrole. Przed fabrykami stały transportery opancerzone a sztab pracował nad planami pacyfikacji zakładów pacy na wypadek strajku generalnego.

ZOMO na Legnickiej

W związku z 31. rocznicą wprowadzenia stanu wojennego Ośrodek zrealizował wspólnie z zespołem BIG CYC teledysk do piosenki „ZOMO na Legnickiej”. Klip został zrealizowany we wrocławskich plenerach, między innymi na terenie zajezdni tramwajowej przy ul. Legnickiej oraz zajezdni autobusowej przy ul. Grabiszyńskiej, gdzie wybuchł pierwszy strajk na Dolnym Śląsku w 1980 r. Treść i forma teledysku nawiązywała jednak do wydarzeń z 31 sierpnia 1982 roku, gdy przez Wrocław przeszła największa w historii PRL demonstracja. Wzięło w niej udział 50 tys. osób. Utwór autorstwa Krzysztofa „Kamana” Kłosowicza z repertuaru wrocławskiej grupy Miki Mauzoleum wykonany został tym razem przez zespół BIG CYC opowiada o wydarzeniach, które rozegrały się właśnie wtedy na ulicach miasta. Pokojowy marsz przerodził się w regularną bitwę, sprowokowaną przez brutalność funkcjonariuszy ZOMO. Jedna osoba zginęła, było wielu rannych i aresztowanych. Realizacja teledysku opierała się na materiałach archiwalnych (zdjęcia i filmy) znajdujących się w zasobach Ośrodka. Zgromadzony materiał był punktem wyjścia do paradokumentalnej realizacji. W nagraniach teledysku wzięło udział ponad 20 statystów.

Europa Środkowa idzie na wolność

4 czerwca 1989 roku odbyły się w Polsce pierwsze częściowo wolne wybory w bloku wschodnim, zakończone zwycięstwem Solidarności. W ich wyniku powołano do życia rząd Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego premiera po tej stronie Żelaznej Kurtyny.W dniach 3-5 listopada 1989 roku zorganizowano we Wrocławiu Międzynarodowe Seminarium „Europa Środkowa. Kultura na rozdrożu – pomiędzy totalitaryzmem a komercjalizmem” oraz Przegląd Czechosłowackiej Kultury Niezależnej. Stanowiły one zwieńczenie działań środowiska Solidarności Polsko-Czechosłowackiej. Tydzień później – 9 listopada – upadł Mur Berliński, otwierając drogę do zjednoczenia Niemiec. Dwa tygodnie później – 17 listopada – rozpoczęła się w Pradze Aksamitna Rewolucja, w wyniku której prezydentem Czechosłowacji został lider opozycji Vaclav Havel. W tym czasie na Węgrzech uzgodniono już zorganizowanie w pełni demokratycznych wyborów. Wieloletnia współpraca środowisk opozycyjnych Polski, Czechosłowacji i Węgier, tworzących po 1989 roku nowe elity polityczne, wpłynęła na ścisłą kooperację tych krajów, która zaowocowała realizacją dwóch wielkich przedsięwzięć – powstania Trójkąta Wyszehradzkiego i wyprowadzenia wojsk sowieckich z całego regionu. Coś, co dziś przyjmowane jest za oczywistość, w praktyce odbyło się w złożonych, często dramatycznych okolicznościach. W krytycznych momentach to właśnie dawne kontakty i zbudowane wtedy zaufanie pozwalały na podejmowanie decyzji, które – jak się okazało – miały kluczowe znaczenie dla dalszych losów naszego regionu.

scenariusz i realizacja: Mirosław Jasiński zdjęcia: Tomasz Michałowski, Łukasz Szołtysik producent wykonawczy: Radosław Poraj-Różecki Poraj-Media dla Ośrodka Pamięć i Przyszłość i Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność

 

Centrum Historii Zajezdnia – Zobacz, Dotknij, Poznaj

Zapraszamy do Centrum Historii Zajezdnia – miejsca, które przesiąknięte jest historią Wrocławia. Na zwiedzających czeka wystawa główna przedstawiająca powojenne losy miasta, ekspozycje czasowe, kino i bistro. Zajezdnia to miejsce otwarte na różne projekty edukacyjne, kulturalne, konferencje i koncerty. Przyjdź, zobacz, dotknij i bądź w centrum historii!

Polskie miesiące – grudzień ’81, czas trwania: 6’52”.

Jeden z odcinków filmu dokumentalnego Polskie Miesiące. Krótki, 6-minutowy dokument rozpoczyna się wystąpieniem Wojciecha Jaruzelskiego, który informuje o wprowadzeniu z dniem 13 grudnia stanu wojennego na obszarze całego kraju. Film stanowi doskonałą pomoc dydaktyczną do wykorzystania podczas zajęć lekcyjnych. Dokument mówi o szeroko zakrojonej akcji służb mundurowych i oddziałów zmechanizowanych ZOMO, mającej na celu internowanie wszystkich aktywnych działaczy „Solidarności”. Film powstał na potrzeby Fundacji Centrum Solidarności i zrealizowanej przez nią wystawy „Drogi do Wolności”. Znaleźć w nim można informacje na temat osób ukrywających się w czasie stanu wojennego oraz o powstałej wtedy na terenie całego kraju podziemnej strukturze „Solidarności” utrzymującej łączność z zagranicą.

 

 

Głos nadziei, reż. M. Drygas, 2002, czas trwania: 58’00”

Dokument oparty na znakomitym pomyśle – o Radiu Wolna Europa z Monachium mówią Polacy w kraju. Ci, którzy ją z nakazu komunistycznych władz zagłuszali, ale też i ci, którzy jej słuchali, nagrywali, powielali informacje i przekazywali innym. Widzimy ich twarze, słuchamy relacji. Natomiast głos nadziei z Monachium jest tylko słyszalny. Jego nadawców nie oglądamy. A to oni dostarczali przez lata (1952-1994) podstawowych i prawdziwych informacji o tym, co dzieje się na świecie i w kraju, otwierali okno wolności i dawali nadzieję. Film jest hołdem złożonym RWE i jej niewidzialnym dla nas pracownikom.

 

Każdy wie, kto za kim stoi, reż. M. Zmarz-Koczanowicz, 1983, czas trwania: 6’00”

Ironiczna synteza tzw. „kolejkowej” egzystencji Polaków. W PRL zawsze brakowało towarów, szczególnie w czasie stanu wojennego. Stało się po wszystko – po mięso, po owoce, po papier toaletowy, po pralkę, po wózek dla dziecka. Wielodniowe, wielogodzinne stanie w kolejkach było głównym sposobem spędzania czasu (wolnego od pracy!). W tym filmie najistotniejszy jest moment otwarcia sklepu. Kolejkowicze pokazani są jako istoty o mechanicznych odruchach, odczłowieczone. Podkreśla to nierealistyczny montaż dźwięku – powtarzające się frazy odtwarzają kolejkowy chaos i bełkot.

 

Fabuła

Rozmowy kontrolowane, reż. S. Chęciński, 1991, czas trwania: 9’00”

Stan wojenny ukazany w kostiumie komizmu, groteski i ironii. Aby go odczytać, konieczna jest historyczna wiedza o sytuacji polityczno-gospodarczej oraz społecznej Polski w latach 1980-1981. Film prześmiewczo unaocznia mechanizmy funkcjonowania Polaków w ówczesnej rzeczywistości społecznej. Pokazuje wpływ sytuacji w państwie na ludzkie zachowania, sposób myślenia, kształtowanie systemu moralnego, systemu aksjologiczny itp. Tytuł nawiązuje do obecnego we wszystkich krajowych telefonach nagrania: „Rozmowa kontrolowana. Rozmowa kontrolowana”.

 

80 milionów, reż. W. Krzystek, 2011, czas trwania: 104’00”

Prawdziwa historia z lat 80. pokazana w atrakcyjnej konwencji filmu kryminalnego. Wydarzenie było bowiem sensacyjne. W środku stanu wojennego wrocławscy działacze „Solidarności” brawurowo wykradli z banku (legalnie wziąć ich nie było można) własne, organizacyjne pieniądze. Pieniądze niebagatelne, bo owe tytułowe 80 milionów! SB kontra Solidarność i Kościół. Pasjonujące! Ludzie „Solidarności” sportretowani bez patosu, bez sentymentalizmu, zwykli bohaterowie, dokonujący tego, co niezwykłe.

 

Polecamy również:

Śmierć jak kromka chleba, reż. K. Kutz, 1994, czas trwania: 114’00”

Akcja filmu, przygotowywanego planowanego przez śląskiego reżysera 10 lat, rozpoczyna się w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. Nocy wprowadzenia stanu wojennego, stanu zbrodni i hańby. Po brutalnym aresztowaniu przewodniczącego Komisji Zakładowej „Solidarności” z kopalni „Wujek” górnicy decydują się na strajk. Obraz jest rekonstrukcją tragicznych wydarzeń, jakie towarzyszyły bezwzględnej pacyfikacji buntu przez oddziały milicji i ZOMO. Zginęło 9 górników, wielu zostało rannych.

Podobny dramatyzm fabularyzowanej prawdy znajdziemy tylko w później zrealizowanym filmie Czarny czwartek o Grudniu ’70.